Covid-19 ile önemi daha çok artan buğday stratejik önemini her geçen gün artırarak devam ediyor. Son yıllarda buğday üretiminde büyük başarı sağlayan Ukrayna, verimli toprakları ve uygun iklim koşulları ile tarım alanında dünyada en yüksek üretim potansiyeline sahip ülkelerden biridir. Ukrayna sadece Avrupa'nın değil, dünyanın da ekmek sepeti olarak görülüyordu.
Ukrayna'nın tahıl ihracatı kararlılıkla devam ediyor. Bugün, hükümet hasadını artırmaya ve yeni ihracat pazarları açmaya çalışıyor. Ancak Rusya ile yaşanan gürültülü çatışmanın yanı sıra altyapı ve finansman engelleri ile ülkenin tam potansiyeline ulaşıp ulaşamayacağı henüz belli değil.
Ukrayna, verimli toprakları ve uygun iklim koşulları ile tarım alanında dünyada en yüksek üretim potansiyeline sahip ülkelerden biridir. Ukrayna gelişmekte olan bir serbest piyasa ekonomisi olarak tanımlanmaktadır. Ukrayna eski Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 Cumhuriyet içinde Rusya Federasyonu ve Kazakistan'ın ardından yüzölçümü en büyük üçüncü ülkedir. Ukrayna’nın %70’i alçak, %25’i yüksek ve %5’i dağlık arazidir. Ukrayna topraklarının %55’i ekilebilir arazidir.
Ukrayna nüfusu 2021 yılı itibarıyla 41,3 milyondur. Nüfusu ve aktif işgücü sayısı son 10 yıldır azalmaktadır. Nüfus yaşlanmaktadır. Doğum oranı da düşüş eğiliminde olup, ortalama yaşam süresi de uzamaktadır. Nüfusun %78'i Ukraynalı, %17'si Rus, %5'i ise Beyaz Rus, Rumen, Bulgar, Kırım Tatarları ve diğerleridir.
2020 yılı rakamları değerlendirildiğinde Ukrayna’nın toplam dış ticaret hacminin 103 milyar dolara ulaştığı görülmektedir. Buna göre Ukrayna’nın ihracatı 2020 yılında 49 milyar dolar, ithalatı ise 54 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
2020 yılında 49 milyar dolarlık (%0,9 azalan) ihracatla dünyada 52. sırada olan Ukrayna’nın ihracat yaptığı başlıca ülkeler Çin (%14,4), Polonya (%7) ve Rusya (%5,5) ’dır. Ülkenin ihracatında Türkiye %4,9 pay ile 4. sırada yer almaktadır.
Ülkenin 2020 yılında ihraç ettiği başlıca ürünler Tohum Yağları (yüzde 10,8), Mısır (yüzde 9,9) ve Demir Cevheri yüzde 8,6’dir. 2020 yılında 54 milyar dolarlık (%11 azalan) ithalatla dünyada 48. sırada yer alan ülkenin ithalat yaptığı başlıca ülkeler arasında Çin yüzde 15,5 ile 1.nci sırada, Rusya yüzde 13 ile 2.’nci sırada ve Almanya yüzde 9,8 ile 3.’üncü sırada Türkiye yüzde 4,5 ile 7.nci sırada yer almaktadır.
TÜKETİCİ TERCİHLERİ
Fiyat Ukraynalı tüketiciler için en önemli faktördür. Buna ek olarak, ulusal ürünlerden daha yüksek kalitede ve genellikle iç kısımda elde edilmesi zor olan Batı ürünlerine büyük ölçüde talep vardır. Satış sonrası hizmetin kalitesi yabancı bir şirketin rekabetçiliğini artırabileceği önemli bir kriterdir. Bu nedenle, tüketiciler ülkedeki satışların bu yönüyle ilgili zayıf bir imaja sahiptir.
Yerel olarak üretilen tanıtım reklamları, Ukraynalıları yeni ürünler hakkında bilgilendirmek için etkili bir yöntemdir. Ukraynalı distribütörün adını ve orijinal ambalajdaki yerel adresi dahil etmek tüketici güvenini artırıcı bir etkiye sahiptir.
Ukraynalı alıcılar, Ukrayna'da ofisi bulunan doğru güvenilir kontak kurabilecekleri firmaları tercih etmektedir. Bu nedenle, Ukrayna’da bir temsilcilik vasıtasıyla hareket etmek firmalarımıza ürün pazarlamada önemli avantajlar sağlayacaktır.
Son yıllarda, Ukrayna'da genellikle şehir merkezlerinde mağaza zincirleri, uluslararası isim yapmış mağazalar ve süpermarketlerin Ukraynalı veya yabancı müteşebbisler tarafından açıldığı gözlemlenmektedir.
Kardeş dergimiz Miller Magazine için Ukrayna ile ilgili bir makale kaleme alan Agricultural Commodities Brokerı Christina Serebryakova şu bilgileri veriyor:
Tarım Bakanlığı'nın son güncellemesine göre, 7.6 milyon hektar baharlık tahıl dahil olmak üzere, geçen yıl 15.2 milyon hektar olan toplam tahıl alanı 2021 yılında 15.5 milyon hektar olarak tahmin ediliyor. Bakanlığa göre, hafif geçen kış, düşük oranlı kış ölümü, yağışlı bahar gibi faktörler 2020 yılında 65 milyon ton olarak gerçekleşen tahıl mahsulünün bu yılın 75 milyon tona çıkmasına sebep olabilir. Tarım Bakanlığı, geçen sezon 45,4 milyon ton olan tahıl ihracatını 2021/22 sezonu için 50-53 milyon ton olarak tahmin ediyor.
Bu nedenle, ülkenin çoğu bölgesinde devam eden soğuk hava nedeniyle bu yılki ilkbahar ekimi bir önceki yıla göre birkaç hafta sonra başladığı için hasat seferberliği normalden biraz daha geç başlayabilir. Tabii ki, her şey Mayıs ve Haziran aylarındaki hava durumuna bağlı olacaktır. 29 Nisan 2021 itibarıyla Ukraynalı çiftçiler 1,1 milyon ha alana mısır (5,33 milyon ha'nın % 20'si), 168 bin ha alana baharlık buğday (176,6 bin ha planının %95'i) ve 1,28 milyon ha alana ise baharlık arpa (1,39 milyon ha planının %92'si) ekmiştir.
BUĞDAY’DA REKOR BEKLENTİSİ
Ukrayna Tarım Bakanlığı, geçen yıl 25,1 milyon ton olan buğday mahsulünün 2021'de 29-30 milyon ton düzeyine yükseleceği tahmininde bulunuyor. Ukrayna Tahıl Birliği (UGA) 27,67 milyon tonla daha temkinli duruyor. SovEcon ise 28,6 milyon tonla rekor bekliyor. USDA FAS, Nisan WASDE raporunda Ukrayna'nın buğday mahsulünün 2020'de 26.84 milyon ton, 2021'de ise 25,5 milyon ton olacağını öngörüyor. 2021 mahsulünde öğütmelik buğdayın payının %65'ten az olması mümkün değil. Bu rakam 2020'deki ile neredeyse aynı.
Ukrayna Tarım Bakanlığı, buğday ihracatını 2020/21 sezonunda 17,5; 2021/22'de ise 21-22 milyon ton olarak bekliyor. Yeni sezonda Ukrayna'nın Endonezya, Mısır ve Bangladeş'teki konumunu koruması bekleniyor. 2021/22'de 3 milyon tonluk bir buğday açığı olacağı ve bu açığın Rusya ve Ukrayna tarafından yaklaşık %50/% 50 oranında karşılanacağı tahmin edildiğinden, Pakistan art arta ikinci yıl için de en iyi destinasyon olarak görülmektedir. Fas, Tunus ve Türkiye ithalatlarını aynı zamanda azaltabilir. Ayrıca, Çin'in hayvan yemi formülünde mısır kullanımını azaltarak Ukrayna yemlik buğday alımlarını artırıp artırmayacağı da önemli bir konu.
DÜNYADA BEŞİNCİ SIRADA
Geçen yılki sonuçlara göre Ukrayna, dünya buğday ihracatında beşinci sırada yer aldı. Ukrayna Tarımsal İşletme Kulübü’nün (UCAB) verilerine göre listenin başında Rusya, ABD, Kanada ve Fransa bulunuyor.
Ukrayna buğdayının ihracatında ilk sıralarda yer alan Mısır’a önceki yıl düşüş yaşandı. İlk üç ithalatçı ülke şöyle oluştu: “Mısır – % 11 oranla 3.1 milyon ton; Endonezya – % 10 oranla 2.7 milyon ton; Bangladeş – % 5 oranla 1.5 milyon ton.”
Ukraynalı tedarikçiler de bu pazarlarda lider konumlarda yer aldı. Örneğin Mısır’ın ithalat yapısında Ukrayna % 23’lük bir gösterge ile ikinci sırada yer aldı. Rusya % 63, Fransa % 6 paya sahip oldu.
Endonezya’da Ukrayna’dan yapılan ithalat toplamın % 26’sı olarak gerçekleşti. Arjantin de aynı payı aldı. Kanada ise % 23 pay aldı.
Bangladeş pazarında, Ukraynalı üreticiler arzın % 27’sini sağladı. Aynı zamanda Rusya’dan yapılan ithalat toplamın % 35’i olurken, Kanada % 21 ile ilk üçe girdi. 2020/2021 pazarlama yılının dokuz ayında Ukrayna 14.4 milyon ton buğday ve 16.5 milyon ton mısır ihraç etti.