Suudi Arabistan gıda sektörü; nüfus ve gelir artışı, yaşam tarzındaki değişiklikler, devlet desteği ve uygun ticaret anlaşmaları gibi faktörlerin etkisiyle büyüme ve gelişme kaydediyor. Paketlenmiş gıdalara olan talep artarken buna bağlı olarak da daha fazla sayıda çok uluslu şirket pazara giriyor. 2021 yılında ülke, çoğunlukla ileri işleme için yaklaşık 2,8 milyar dolar değerinde ara gıda ürünü ithal etti. ABD’li tedarikçiler yaklaşık yüzde 11’lik payla 317 milyon dolar kazanç elde etti.
Arap Yarımadası’nın en büyük ülkesi olan Suudi Arabistan, Asya kıtasının batısında yer alan bir krallıktır. Bir Arap ülkesi olan Suudi Arabistan, Basra Körfezi’nin güneyinde yer alır ve Arap Yarımadası’nın en büyük ülkesi olma unvanına sahiptir. Doğuda Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri ile komşu olan ülke; güneydoğuda Umman, güneyde Yemen, kuzeybatıda Ürdün, kuzeydoğuda ise Irak’la sınır komşusudur. Ülkenin kuzeydoğusunda Basra Körfezi yer alırken, batısını Kızıldeniz çevreler. İki kutsal camiinin arazisi olarak bilinen ülke, İslamiyet’e göre kutsal sayılan Mekke ve Medine şehirlerine ev sahipliği yapıyor. Orta Doğu’daki körfez ülkeleri gibi Suudi Arabistan da hızla gelişmekte olan ülkeler arasında yer alıyor.
35 milyonu geçen ülke nüfusunun resmi verilere göre yaklaşık %37’si yabancılardan oluşuyor. Ülke nüfusu batıda Kızıl Deniz kıyısındaki Mekke, Medine ve Cidde; ortada başkent Riyad ve doğuda Dammam bölgesinde yoğunlaşmıştır. Nüfusun tamamına yakını şehirlerde yaşamaktadır. Suudi Arabistan’da, alışveriş merkezlerinde dünyaca tanınan zincir markalardan alışveriş yapabileceğiniz gibi yerel çarşılardan ve esnaftan da alışveriş yapabilirsiniz. Yerel halkın sahip olduğu arabalar, çantalar, ayakkabılar, telefonlar ve aksesuarlar aşırı lüks ve son model. Neredeyse tüm dünya restoranlarını burada görebilirsiniz. Suudi Arabistan’ın en büyük geçim kaynaklarından biri petrol, diğeri ise Hac ve Umre turizmidir. İslam’a göre kutsal sayılan şehirlere ev sahipliği yapan ve bu özelliğiyle her yıl milyonlarca kişiyi ağırlayarak bir turizm merkezi niteliği kazanmıştır.
Ülkenin 2030 vizyonu çerçevesinde, Suudi Arabistan’ın petrole olan bağımlılığını azaltma, ekonomisini çeşitlendirme ve sağlık, eğitim, altyapı, rekreasyon ve turizm gibi kamu hizmet sektörlerini geliştirmeyi planlıyor. Hedefler arasında ekonomik ve yatırım faaliyetlerini güçlendirmek, mallar ve tüketim ürünleri yoluyla ülkeler arasında petrol dışı sanayi ticaretini artırmak ve üretim ekipmanı ve mühimmatı için hükûmet harcamalarını artırmak yer alıyor.
Gıda İşleme Bileşenleri
Arap dünyasının en büyük ekonomisi konumunda olan Suudi Arabistan, büyüyen bir gıda üretim ve gıda işleme sektörlerine ev sahipliği yapmaktadır. Sektördeki toplam yatırımların, 2016’a kıyasla yüzde 59 artarak 2030’da 70 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Çoğu Suudi gıda üreticisi, gıda bileşenleri için ithalata bağımlı ve 2021’de ara gıda ürünlerinde toplam 2,8 milyar dolar (ABD’den 317 milyon dolar) değerinde ithal yapıyor. Amerika Birleşik Devletleri geleneksel ihracatta gelişmeye devam ederken, önümüzdeki birkaç yıl içinde daha sağlıklı gıdaların Suudi Arabistan’da önemli bir itici güç olacağı tahmin ediliyor. 2021’de ABD, Suudi Arabistan’a yaklaşık 1,34 milyar dolarlık tarım ürünü ihraç etti.
Suudi Arabistan, ABD gıda ve tarım ürünleri için önemli bir pazar. 2021’de Suudi Arabistan’ın GSYİH’sının 790 milyar dolar olarak tahmin ediliyor ve ülkeyi Arap dünyasının en büyük ekonomisi olarak konumlandırdı. Suudi gıda imalat sektörüne yapılan toplam yatırımın 2030’un sonunda 70 milyar doları aşması bekleniyor ve bu da onu bölgedeki yüksek değerli gıda ürünleri üreticisi haline getiriyor. 2021’de ABD, Suudi Arabistan’a yaklaşık 1,34 milyar dolarlık tarım ürünü ihraç etti. Aşağıdaki daire grafiğinde de görüleceği gibi, 2021 yılı için Suudi Arabistan; Brezilya ve Hindistan’ın ardından ABD için tarım ürünlerinde üçüncü büyük pazar konumunda.
Tüketici Odaklı Ürünlerin İthalatı
ABD’nin Suudi Arabistan’a tüketici odaklı gıda ürünleri ihracatı, kısmen kargo gemilerinin bulunmaması veya ABD’den gelen yüksek navlun maliyetleri nedeniyle 2020’de 559 milyon dolardan 2021’de 535 milyon dolara geriledi.
Gıda İşleme Endüstrisi
Suudi Arabistan gıda sektörü; nüfus ve gelir artışı, yaşam tarzındaki değişiklikler, devlet desteği ve uygun ticaret anlaşmaları gibi faktörlerin etkisiyle büyüme ve gelişme kaydediyor. Paketlenmiş gıdalara olan talep artarken buna bağlı olarak da daha fazla sayıda çok uluslu şirket pazara giriyor. 2021 yılında ülke, çoğunlukla ileri işleme için yaklaşık 2,8 milyar dolar değerinde ara gıda ürünü ithal etti. ABD’li tedarikçiler yaklaşık yüzde 11’lik payla 317 milyon dolar kazanç elde etti.
Gıda Perakende Sektörü
Geçen yıl Suudi Arabistan’daki toplam perakende satışlarının yaklaşık 40 milyar dolar olduğunu ve bunun yüzde 55’inin geleneksel bakkallardan elde edildiği tahmin ediliyor. Geriye kalan yüzde 45 ise modern perakende kanallarından geçti. Ülke genelinde yeni şehir merkezlerinin hızla genişlemesi nedeniyle geleneksel bakkalların sayısı azalmaktadır.
Suudi Arabistan, büyüyen bir gıda üretim ve gıda işleme sektörüne ev sahipliği yapıyor. Üretime dair resmi veriler paylaşılmamakla birlikte, sektör nüfus ve gelir artışı, yaşam tarzı değişiklikleri, devlet desteği ve uygun ticaret anlaşmaları gibi faktörlerin etkisiyle büyüme kaydedebilmektedir. Sektöre yapılan yatırımın, 2016’da 44 milyar dolardan 2030’da 70 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Suudi Hükümeti’nden sağlanan destek; ekipmanlar için doğrudan sübvansiyon, düşük arazi kiraları ve Suudi Sınai ve Tarımsal Kalkınma bankaları tarafından sunulan uzun vadeli düşük faizli krediler, gümrüksüz hammadde ithalatı ve yüksek oranda sübvansiyonlu kamu hizmetleri gibi birçok biçimde olabilmektedir.
Suudi merkezli ihracatçılar, altı Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ülkesine veya Büyük Arap Serbest Ticaret Bölgesi (GAFTA) üyelerine yapılan ihracatlarda gümrük vergileriyle karşı karşıya kalmıyor. 1997’de kurulan bu Pan-Arap serbest ticaret bölgesinin 22 üyesi bulunuyor. Sonuç olarak, birkaç büyük şirket, GCC pazarının yüzde 50’sinden fazlasını oluşturan Suudi Arabistan’da tesisler inşa etti. 2021’de Suudi Arabistan bölgeye yaklaşık 1,1 milyar dolar değerinde gıda ürünü ihraç etti ve bu, 2020’den bu yana yaklaşık yüzde iki artış gösterdi. Ana ürünler süt ürünleri, atıştırmalık yiyecekler, işlenmiş gıdalar, işlenmiş hurma, işlenmiş meyve ve sebzeler, şeker ve tatlandırıcılar ve beyaz etten oluşuyor.
Değişen yaşam tarzları ve beslenme biçimlerinin yanı sıra gıda perakendesi ve gıda hizmeti sektörlerinin genişlemesi nedeniyle paketlenmiş gıdalara olan talep artıyor. İş hayatına giren Suudi kadınların sayısında artış yaşanıyor ve bu durum da hazırlaması kolay ve hazır gıdalara olan talebi artırıyor. Sonuç olarak, perakende sektörü, hızlı bir şekilde geleneksel bakkallardan paketlenmiş gıdalara olan talebi artıran hipermarketlere kaymış durumda. Yurt içinde helal kesim standartlarına daha fazla uyulduğu düşüncesiyle, kırmızı ve beyaz et başta olmak üzere gıda sektöründe yerli ürünler ithal ürünlere kıyasla daha fazla talep görmektedir.
Son yıllarda, birçok çok uluslu şirket, sıkı ve sürekli değişen ithalat düzenlemeleri ve gereksinimlerinin yanı sıra paketlenmiş gıdaya yönelik artan yerel talep ve diğer Arap ülkelerine vergisiz ihracat fırsatı nedeniyle Suudi gıda işleme sektörüne girdi. Bu şirketlerin çoğu, Suudi şirketlerle ortak girişimler, Suudi gıda üreticileriyle ortak paketleme anlaşmaları, lisans anlaşmaları veya mevcut Suudi gıda işleme şirketlerini devralarak pazarda yer aldı. Gıda işleme endüstrisinde faaliyet gösteren çok uluslu şirketler arasında Mars Inc., Mondelez International, Cargill, Del Monte, PepsiCo, Heinz, Danone Ltd., Arla Foods Amba, Fonterra’s, United Biscuits (UK) Limited, Coro Foods, Unilever, Ülker ve Lactalis Grubu Ülker yer alıyor.
Suudi Arabistan makarna ihracat miktarları
Suudi Arabistan’daki Unlu Mamul Malzemeleri pazarı, 2015-2020 döneminde %2,57’lik pozitif bir bileşik yıllık büyüme oranı (CAGR) kaydetti ve 2020’de 759,07 Milyon Riyal satış değeriyle 2019’a göre %3,42 büyüdü. Pazar en güçlü performansını bir önceki yıla göre %3,42 büyüdüğü 2020 yılında elde ederken, en zayıf performansını ise 2016 yılına göre %2,10 arttığı 2017 yılında sergilemiştir. Suudi Arabistan Ekmek Geliştirme Pazarının, ivmelenen ekonomik büyüme, unlu mamullerde artan ürün yeniliği ve fastfood ürünlerine yönelik talebin artması sebebiyle önümüzdeki beş yıl içinde güçlü bir büyüme oranı kaydetmesi bekleniyor. Tür bazında, 2021’de toz ekmek geliştiriciler, işlenmesi daha kolay olduğu için sıvı ve granül türlere kıyasla daha yaygın şekilde kullanılmıştır.
Suudi Arabistan makarna ihracat miktarları
Suudi Arabistan’ın makarna ihracatı 2019 yılında bir önceki yıla göre yüzde 27.31 oranında artarak 129 milyon dolardan 164 milyon dolara çıktı.
Suudi Arabistan’da gözleme favori
Gözleme, Arap yemek kültürünün her zaman önemli bir özelliği olmuştur. Suudi Arabistan’da milliyet çeşitliliği nüfusun yeme alışkanlıklarına ve ekmek kültürüne yansıyor. Her türlü farklı şekil, boyut ve tarifte mevcut olan geleneksel gözleme, hala yemeklerin favorisidir. Markouk, shamy, tameez veya mana’eesh gibi bu ekmek çeşitleri, kökenlerinin Ürdün, Yemen, Lübnan veya Irak’ta olup olmamasına bağlı olarak kendi lezzetlerine ve tipik görünümlerine sahiptir. Suudi Arabistan’da tartışmasız favori hala khubz (gözleme-cepli ekmek), buğday unundan yapılan ve yüksek ekstraksiyon seviyesine sahip mayalı bir gözlemedir. Yumuşak, oldukça kauçuksu bir kıvama sahiptir ve katlanması ve doldurulması kolaydır.
Yine de hamburger ekmeği, baget ve tost dilimleri gibi Batı spesiyaliteleri giderek daha popüler hale geliyor.