Devlet İstatistik Komitesi'ne göre, 2019 yılında ekmek ve unlu mamuller üretim hacmi geçen yıla göre % 1.7 artış göstererek 209.4 bin tona ulaştı. Avrupa İstatistik Ofisi 2018 yılı verilerine göre nüfusu 10 milyonu geçen ülkede buğday ithalatı ve satışı, buğday unu ile ekmek üretimi ve satışı 2016'dan beri vergilerden muaftır. 2017 yılında muafiyet üç yıl uzatılmıştı.

Güney Kafkasya'da yer alan Avrasya ülkesi Azerbaycan, Güney Kafkasya'nın en büyük yüzölçümüne sahiptir. Azerbaycan, doğusunda Hazar Denizi, kuzeyinde Rusya, kuzeybatısında Gürcistan, batısında Ermenistan ve güneyinde İran ile komşudur.

Ülke topraklarının yüzde 7'si tarıma elverişli olan Azerbaycan’da bu tarım topraklarının büyük kısmı Kura ve Aras ırmakları çevresindedir. Ülkede, tarım büyük ölçüde sulamaya dayanıyor. Yetiştirilen başlıca ürünler tahıl, meyve, pamuk, çay, tütün ve üzümdür.

Azerbaycan, tarih boyunca birçok imparatorluğun egemenliği altında kalması sebebiyle Azerbaycan mutfağı diğer kültürlerden, özellikle Türk, İran ve Rus mutfaklarından etkilenmiştir.

Azerbaycan mutfağının tespit edilebilen en eski yemekleri hamur işleri ve et yemekleridir. Bunlar içerisinde haşıl, umaç, hengel, düşbere, erişte sayılabilir.

Eriştenin ondan çok çeşidi vardır. Bugün Ermeni işgalinde bulunan Azerbaycan toprağı Karabağ bölgesindeki Ağdam şehrinde dünyada ilk ekmek müzesi açılmıştır.

Burada eski olan ve bugün yapılan ekmeklerin bütün çeşitlerini görmek mümkündür. Tandır, lavaş, yufka, külçe, külfe, kömbe gibi.

PAZAR YERLİ ÜRETİCİLERİN ELİNDE

Devlet İstatistik Komitesi'ne göre, 2019 yılında ekmek ve unlu mamuller üretim hacmi geçen yıla göre % 1.7 artış göstererek 209.4 bin tona ulaştı.

Avrupa İstatistik Ofisi 2018 yılı verilerine göre nüfusu 10 milyonu geçen ülkede buğday ithalatı ve satışı, buğday unu ile ekmek üretimi ve satışı 2016'dan beri vergilerden muaftır. 2017 yılında muafiyet üç yıl uzatılmıştı.

Euromonitorun araştırmasına göre Azerbaycan'ın gelişmekte olan ekonomisi, tüketicilerin ambalajlı gıdaya olan ilgisini artırıyor. Paketlenmiş gıdalar müşterileri giderek daha cazip hale getiriyor.

Yerli üreticiler temel gıdalar için ilk sırada. Modern alışveriş şekli paketlenmiş gıdalarla başa baş büyüyor. Modern perakende ve daha yüksek gelir, paketlenmiş yiyecekleri daha uygun hale getirecek.

Azerbaycan'da ekmek, kek ve hamur işleri ile temsil edilen unlu mamuller; ancak geleneksel olarak en çok kullanılan unlu mamuller ürünü ekmek olarak ön sırada yer alıyor.

Halkın önemli bir gıda maddesi olduğu düşünüldüğü için hükümet ekmek üreticilerine vergisiz fırsatlar ve devlet sübvansiyonu veriyor.

DÜŞÜK FİYAT POLİTİKASI

En çok kullanılan unlu mamuller ürünü olarak ekmek öne çıktığı için fırınlar ve zanaatkârlar ambalajsız artizan ekmekler üretmede liderlik ediyorlar.

Artizan ekmekler pişmiş ürünlerin çoğunluğunu oluşturmaya devam ediyor. Ülkede paketlenmiş ekmeğin büyümesini destekleyen hükümet, ekmeğin imalat ve satışı konusunda daha sıkı kalite kontrolü uyguluyor.

İstatistiklere göre, Azerbaycan Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkeleri arasında en düşük ekmek fiyatına sahiptir. Ülkede bir kilogram ekmeğin maliyeti yaklaşık 0.80 Manattır.

Bu düşük fiyatın ortaya çıkmasında ülkede un ve ekmek üretimi, buğday ithalatı ve satışı konusunda uygulanan KDV muafiyeti gibi önlemler etkili olmuştur.

Bununla birlikte, sadece uygun maliyetle değil, aynı zamanda inanılmaz çeşitlilikte Azerbaycan ekmeğinin kalitesine etki eden unsurların başında geliyor.

Azerbaycan çok çeşitli ekmek ve unlu mamuller yelpazesine sahiptir. Azerbaycan’ın bu taze ve aromatik geleneksel hamur işlerini en az bir tadan herkesi şaşırtabilir.

Günlük diyetlerde belki de en yaygın tüketilen ve tüketicilerden özel talep gören yuvarlak ekmek (zavod çöreyi) endüstriyel olarak da pişiriliyor.

PAKETLENMIŞ EKMEKTE REKABET YOĞUNLAŞACAK

Son yıllarda modern perakende zincirleri ülkede hızla büyüyor. Özellikle geleneksel market zincirleri, bağımsız küçük marketler ve diğer perakendeciler pazar kaybı yaşıyor.

Modern market perakendecilerinin, özellikle süpermarketler, hipermarketler, bakkallar ve ucuzluk marketleri gibi satış noktalarının artması, yerel tüketicilerin değişen alışveriş alışkanlıklarından kaynaklanmaktadır.

Son dönemde unlu mamuller pazarı paketlenmiş yassı ekmeğin ve paketlenmiş mayalı ekmeğin büyümesiyle şekilleniyor. Bununla birlikte, geleneksel ambalajsız ürün satan perakendeciler aracılığıyla bu ürünlerin daha fazla kullanılabilirliği artmaya devam etti. Ambalajsız artizan ekmekler 2019 yılında en çok satılan ürünler olmaya devam etti.

Gilan Holding, 2019 yılında ekmek satışlarında değer kazandı. Bu da genel olarak unlu mamullerde ikinci sırada yer aldı. Şirket hem paketlenmiş hem de paketlenmemiş halde hem yassı hem de mayalı ekmek üretiyor.

Ulusal markalar ekmek satışlarına hâkim olmaya devam ediyor. Uygun fiyatlı ve ithal edilen markaların daha uzun süreli kullanım tarihli olmaları ayrıca organik ve doğal olmayan içerikler konusunda tüketiciler arasında oluşan endişeler nedeniyle uluslararası markalar pazarda çok fazla rağbet görmüyor.

Ayrıca yerel markalar, hem geleneksel bakkal perakendecileri hem de modern bakkal perakendecileri olmak üzere yerel tedarikçiler ve dağıtım kanalları arasında daha iyi ilişkiler nedeniyle daha geniş bir dağılıma sahiptir.

Öte yandan 2019'da Azerbaycan'da makarna ve erişte hem hacim hem de güncel değer bazında büyüdü. Pirinç geleneksel olarak yerel vatandaşlar tarafından tüketilirken, büyüyen turizm ve yerel mutfağın uluslararası lezzetler ve gıda trendleriyle genişlemesi nedeniyle inceleme döneminde ülkede makarna ve erişte ortaya çıkmaya devam etti.

Azerbaycan'da yaklaşık 10 makarna üretim şirketi var. Bu şirketler Azerbaycan buğdayı yerine Kazakistan durum buğdayını tercih ediyorlar.

UN FİYATLARI YÜZDE 10 ARTTI

2018 tahıl ürünlerinin hasadı rekor üretimle 3.3 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir. Ürünlerin büyüme dönemi boyunca elverişli hava koşulları ve ortalamanın üstünde ekimler, buğday mahsulünün verimini artırdı.

Buğday üretimi dokuz yıllık yüksek en yüksek üretimin üzerine çıkarak 2 milyon tonu aştı. Arpa ve mısır üretimi ise sırasıyla 942.000 ve 248.000 ton olarak tahmin edildi.

Ülkede artan tahıl üretimi sayesinde tahıl ithalat gereksinimleri ortalama seviyenin yüzde 12 altında kaldı. Yaklaşık 1.4 milyon ton tahıl ithalatı geçekleşti. Buğday ve buğday unu, ithalatının yaklaşık 1,3 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir.

İthalatın azalması ve yerli üretimin artması buğday unu fiyatlarındaki artışı sınırladı. Bununla birlikte, geçen yıl ülkenin ana buğday tedarikçileri arasında yer alan Rusya Federasyonu ve Kazakistan'dan önceki yıllara göre daha yüksek fiyatlarla yapılan buğday ithalatı yüzünden ülkede un fiyatları yaklaşık yüzde 10 arttı.

Azerbaycan Cumhuriyeti’nin “Tüketici Haklarının Korunması Hakkında” Kanunu gereğince uygunluk sertifikası (Standart Belgesi) olmayan ürünlerin satışı ve kullanılması yasaktır. Azerbaycan’a yabancı ülkelerden ithalatın yapılabilmesi için milli sertifika belgelerine uygun olarak, malların standart belgesi ve deneme protokollarının Azerdevletstandart’a (http://www.azstand.goy.az/index.shtml) ibraz edilmesi ve bu malların milli sertifikalaştırma sisteminde testlerinin yapılması gerekmektedir.

Ancak, ithal edilen mallarda BDT Ülkeleri’nin standart kurumları ile TSE tarafından verilen standart belgeleri geçerli olarak kabul edilmektedir.

TSE ile Azerdövletstandard arasında yapılan anlaşma dolayısı ile Türkiye’den TSE belgesi ile gelen mallar diğer ülke mallarına göre avantajlı konumdadır. Farklı malların tek bir dağıtımcısı olabilmektedir.

Türkiye, Rusya veya İngiltere menşeli malların tek bir dağıtımcısı olabilmektedir. Pazar fiyata duyarlı olduğu için yerli dağıtımcı ile çalışmak ve promosyon faaliyetlerine önem vermek gerekmektedir. Ayrıca dağıtımcı ile detaylı bir sözleşme yapmak önem arz etmektedir.

Azerbaycan özel sektörünün pazarlama sistemi henüz gelişme aşamasındadır. Bağımsızlık sonrası kurulmaya başlayan özel şirketler ticarette merkezi satın alma sisteminin yerine yavaş yavaş geçmeye başlamıştır.

Küçük dükkânlar kendi kendilerini finanse ederek önemli gelişme göstermişlerdir. Devlet kuruluşlarının tüketim mallarını pazarlamaları, ödeme güçlerinin yetersiz olması nedeniyle mümkün olamamaktadır.

Azerbaycan ekonomisi yalnızca bir nakit ekonomisi olarak faaliyet göstermektedir. Ülkede gıda, giyim ve küçük alet ve edevatların temin edilebildiği küçük dükkanlar bulunmaktadır. Elektronik ithal malları da kolayca temin edilebilmektedir.

AZERBAYCAN’IN BİSKÜVİ VE GOFRETİ TÜRKİYE’DEN

Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı verileri incelendiğinde 2018 yılı rakamlarına göre Azerbaycan’ın tatlı bisküvi ve gofretleri pazarına Türk ürünlerinin hakim olduğu görülüyor.

Tatlı Bisküvi ve Gofretler ile Şekerli ve Çikolatalı Mamuller içeren diğer gıda müstahzarları ihraç eden Türk firmaları uygulanan yüksek vergi oranlarına rağmen pazarda hakim durumdalar.

Rusya ve Ukrayna ürünlerine sıfır gümrük vergisi uygulayan Azerbaycan, Tük ürünlerine ortalama yüzde 15 gümrük vergisi uyguluyor.

2018 yılında ülkenin dünyadan ithal ettiği 57 milyon dolarlık Bisküvi ve Gofretlerin yüzde 41’lik oranı yani 23,5 milyon dolarlık kısmı Türk firmalar tarafından karışlanmış.

Sıfır gümrük vergisine rağmen Rusya’nın Pazar payı yüzde 32,9 seviyesinde. Ülkenin çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları ile kakao içermeyen şeker mamulleri (beyaz çikolata dahil) ithalatı 97 milyon dolar seviyesinde. Bu ithalatının da 13 milyon dolarlık kısmı Türk firmaları tarafından sağlanıyor.