Değirmencilik, dünyanın en büyük buğday ithalatçısı olması ve aynı zamanda büyük bir buğday üreticisi olması nedeniyle Mısır’da çok önemli bir sektör. Buğday, Mısır pazarında un, ekmek ve makarna gibi temel gıdaları üreterek 100 milyondan fazla Mısırlının ihtiyacını karşılamak için başta un değirmenleri ve makarna fabrikalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından paylaşılan istatistiklere göre Mısır, buğdaydan elde edilen protein arzına en bağımlı ülke konumunda ve bu rakam kişi başına günlük 35 grama ulaşmaktadır.

Buna bağlı olarak Mısır’da buğday tüketimi çok büyük boyutlardadır ve her yıl daha da artmaktadır. 2020 yılında 20,8 milyon ton olan buğday tüketiminin geçen yıl 21,1 milyon tona yükseldiği tahmin ediliyor. Büyük bir buğday tüketicisi olan Mısır son yıllarda yerli buğday üretiminde de hafifte olsa bir artış yaşanıyor. Ancak üretim rakamları hâlâ çok tatmin edici değil. Mısır Tedarik Bakanlığı’na göre yerli buğday üretimi önceki yıl gerçekleşen 8,9 milyon tona kıyasla geçen yıl 9 milyon tona ulaştı. Hükümet, geçen yıl çiftçilerden yerel buğday satın almak için 17 milyar sterlin ayırdı. Bakanlığa göre Mısır, önümüzdeki 6 ay boyunca kendi kendine yetecek buğdaya sahip. Hükümetin yerel üretimi artırmak için bu alanda yaptığı çalışmalar sektör tarafından memnuniyetle karşılanıyor.

Buğday ürünlerine büyük ölçüde bağımlı olan Mısır büyüklüğünde bir ülkenin yerel üretimin yeterli olmayacağı aşikar, ki bu da buğday ithalatına çok büyük yatırımlar yapılmasına neden oluyor. 2021 yılı için Mısır’ın buğday ithalatının 13 milyon tona ulaştığı tahmin ediliyor. Önceki yıl ise bu rakam 12,5 milyon tondu. Rusya, Mısır’ın ana buğday tedarikçisi konumunda. Rusya’nın bir diğer buğday ithalatçısı ise Türkiye. Rusya’nın buğday ihracatında Türkiye ve Mısır sık sık sıralamada yer değiştiriyor.

Mısır’da ithal edilen buğday, doğrudan özel sektör tarafından yapılan ithalatların yanı sıra, İç Ticaret ve Tedarik Bakanlığı’na bağlı Emtia Tedariki Genel Müdürlüğü (GASC) tarafından açılan ihalelerle satın alınıyor. Buğday başta Rusya, Romanya ve Ukrayna olmak üzere farklı yerlerden ithal ediliyor. 

Öte yandan Mısır hükümeti, tarım arazilerini geri kazanıp yerli üretimi artırarak buğday üretimi ile ithalatı arasındaki farkı azaltmaya çalışırken, buğday ekimi için önümüzdeki 3 yıl içinde ek olarak 4 milyon hektar ayırmayı planlıyor. 

Hükümet ayrıca Ulusal Tahıl Silosu Projesi ile stratejik depolama kapasitesini artırıyor. Proje, Mısır’daki 17 vilayette 1,5 milyon ton depolama kapasitesine sahip yeni silolar inşa etmeyi hedefliyor. Böylece Mısır’daki siloların toplam depolama kapasitesi yaklaşık 3,6 milyon tona ulaşacak.

MISIR’DA EKMEK FİYATI 30 YILDIR AYNI

Mısır’da buğday, un değirmenleri ve makarna fabrikaları arasında dağıtılır. Buğdayın çoğunluğu un değirmenlerine gider ve sübvansiyonlu Baladi ekmeği yapımı için başta olmak üzere farklı türde unlar üretmek için kullanılır. Mısır’da 410’dan fazla un değirmeni bulunuyor. 

Mısır mutfağında ekmeğin yeri çok önemlidir. Mısırlılar ekmek için “hayat” anlamına gelen “Aish” kelimesini kullanıyor. Ülkede sayıları 30 bini aşkın fırında günde 270 milyon adet ekmek üretiliyor. Hükümet ekmek sübvansiyonu için büyük çaba sarf ediyor. Ekmek sübvansiyonun hükümete yıllık maliyeti 45 milyar Mısır sterlinini buluyor. 70 milyonu aşkın Mısırlıya, günlük beş somun ekmek alma imkanı sağlayan akıllı kartlar dağıtıldı. 

Tüm bu prosedürler, Baladi ekmeği fiyatlarının değişmeden kalmasını sağlamak için uygulanıyor. Gerçekten de Mısır’da ekmek fiyatları son 30 yıldır değişmeden kaldı ve bu da bu ekmeğin fiyatını dünyadaki en ucuz ekmek fiyatı yapıyor. Sübvansiyonlu ekmek somun başına 5 Mısır kuruşundan (0,0032 $) satılıyor. Ancak, mevcut programın yüksek maliyeti nedeniyle hükümetin ekmek sübvansiyonu için izlediği prosedürü değiştirmesi bekleniyor. Mısır Tahıl Endüstrisi’ne göre Baladi ekmeği için kullanılan sübvansiyonlu un miktarı yılda 8-9 milyon tonu buluyor. 

COVID-19’UN MISIR TAHIL PİYASASI ÜZERİNE ETKİSİ

Dünya genelinde tahıl fiyatları oldukça yüksek. Covid-19’un tahıl piyasası üzerindeki etkisi büyük oldu. Şimdi fiyatlar geçen yılın aynı dönemine göre normalden daha yüksek. Pandemi, kısıtlamalar ve nakliye sınırlamaları nedeniyle güçlü fiyat dalgalanmalarına ve artışlara neden oldu. Dolayısıyla bizce Mısır’da sübvansiyonun azaltılmasına yönelik bir adım, buğday fiyatlarındaki artış nedeniyle anlaşılabilir bir durum. 

Ayrıca, ekmek sübvansiyonunun azaltılması, özel sektör unu kullanılarak üretilen sübvansiyonsuz ekmeğe olan talebin artmasına neden olacak ve bu da Mısır’daki özel un değirmenleri ve Mısır değirmencilik endüstrisindeki yatırımlar için yeni fırsatlar yaratacaktır. Bu durum Mısır’ı bu alandaki en umut verici pazarlardan biri haline getiriyor.

Mısır’da unlu mamuller endüstrisi muazzam bir büyüklüğe sahip ve yıldan yıla da hızla büyüyor. Piyasadaki büyük rekabete rağmen Mısır, konumu ve hızlı nüfus artışı gibi birçok nedenden dolayı tüketim ve büyüme açısından Ortadoğu’nun gelecek vaat eden pazarlarından biri konumunda. Ülkede buğday unu talebi çok yüksek. 

Mısır'daki kurutulmuş makarna ve erişte pazarı, 2015-2020 döneminde %16,16'lık pozitif bir bileşik yıllık büyüme oranı (CAGR) kaydetti. 2020 yılında pandeminin de etkisiyle 465 milyon EGP (Mısır Lirası) satış değeriyle 2019'a göre %28 arttı.

Mısır'ın makarna sektörü kazançlı ve genişleyen bir pazar. Devlet buğday yetiştiriciliğini ve yerel makarna ürünlerinin satışını teşvik edecek adımlar attığından, tüketicilerin makarnaya olan iştahı da kayda değer ölçüde arttı. Mısır'ın ulusal yemeği olan koshari için dahi malzeme olarak makarnaya ihtiyaç duyulur.

Makarnanın Mısır'ın mutfak geleneğinde artık küçük bir oyuncu olmaktan çıkarak büyük bir konuma erişmesinin birkaç sebebi var. Bunlardan biri, 2017 yılında Tarım Bakanlığı'nın pirinç yetiştirmek için izin verilen alanı sınırlandırması ve böylece buğday gibi daha az sulama gerektiren bitkilerin yetiştirilmesini teşvik etmesidir. Aynı zamanda devlet, sübvansiyonlu “akıllı kart” uygulaması kapsamında düşük gelirli tüketicilere yerli makarna ürünlerinde yaklaşık %25 oranında indirim yaparak makarna satışını teşvik etti. Kişi başına yıllık makarna tüketimi şu anda ortalama yedi kilo civarında.

Ve makarnanın yaptığı patlama, özellikle yaşam tarzı değişikliklerinin ve hazır ürünlere daha fazla talebin sonucu. Özellikle genç şehir nüfusu, düdük, burgu ve spagettinin lezzetli ve doyurucu olduğunun ve ayrıntılı hazırlık ve pişirmeye gerek kalmadan her türlü farklı sos ve garnitür ile birleştirilebileceğinin bilincinde. Birçok Mısırlı için makarna seçimini etkileyen en önemli faktör fiyat.